De Reformatie van 1517 heeft heel wat teweeg gebracht in de Nederlanden, en niet alleen op kerkelijk gebied. De beeldenstorm van 1566 was het gevolg van een van de zogenaamde hagenpreken. Hagenpreken, buiten de stad tussen de heggen, werden gehouden door calvinisten die het volk opzweepten om zich af te zetten tegen het katholieke geloof. Deze gebeurtenis vond plaats in Zeeuws-Vlaanderen en daar werd een klooster binnen gestormd en alles wat katholiek was, werd vernield. Maar toch waren er genoeg katholieken die niet mee gingen met het protestantisme en trouw bleven aan hun geloof. Ze kwamen in het geheim samen in boerenschuren en stallen.
En soms kwamen ze ook nog bijeen in schuilkerken, zelfs in ‘grotere’ plaatsen. De meest bekende schuilkerk is in Amsterdam met de prachtige naam ‘Ons’ Lieve Heer op Solder’ en is nu heden ten dage nog steeds te bezichtigen. Maar in die tijd behoorde de Nederlanden tot het Spaanse koninkrijk met de zeer katholieke en vrome koning Filips de Tweede aan het hoofd.
Tachtig jaar strijd in Gods naam?
Hij bestreed de Reformatie met al zijn mogelijkheden. Hij stuurde troepen o.l.v. de hertog van Alva die zeer streng optraden tegen alles wat niet katholiek was. Daarom moesten er ook steden veroverd worden als Alkmaar, Haarlem en Leiden. Maar er kwam steeds in ons gebied steeds meer tegenstand tegen de Spanjaarden. En met Willem van Oranje (1533-1584) aan het hoofd werd de strijd tegen Spanje opgevoerd. Natuurlijk waren ook de Geuzen sterk in hun strijd en hun eerste grote overwinning was de inname van Den Briel. En zo belandden wij in de Nederlanden in de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648). Het protestantisme was vanaf nu de staatsgodsdienst en de katholieken kregen in de noordelijke Nederlanden weinig ruimte. Echter beneden de grote rivieren, nu vooral bekend als Noord-Brabant en Zuid-Limburg bleef men over het algemeen katholiek en had het Spaanse gezag weinig invloed. Intussen waren de noordelijke Nederlanden een missiegebied van Rome geworden.
Een Katwijks katholiek lichtpuntje in roerige tijden
Och, arme gelovigen, hoe moest het nu verder met de katholieken in Katwijk aan den Rijn en omstreken? In 1582 was Wouter Barneveld, de laatste pastoor van Katwijk aan den Rijn en de eerste predikant aldaar, overleden. Er waren nog steeds schuilkerken en er waren ook nog steeds zelfs hier en daar toch nog wat katholieke geestelijken. In 1646 werd er zelfs weer een klein pastoraat opgericht in Oegstgeest. Toen was er ook een pater Karmeliet, Vincentius Stalpaert van de Wielen. Hij begon gelovigen bijeen te roepen en in 1648 lukte het hem, een plechtige heilige mis op te dragen in de Kleij in een boerenschuur met veel gelovigen. En zelfs koeien, honden en geiten volgden deze mis. Hij deed zeer veel voor de katholieken maar stierf veel te vroeg in Leiden aan de pest en werd onder grote belangstelling, ondanks protesten van protestanten, begraven in de kerk in Katwijk.
Oegstgeest had een kerkje maar even te ver weg!
Langzamerhand ging het weer wat beter met de gelovigen in beide Catwijcken, in 1694 resp. 154 en 100 huizen, Valkenburg en Rijnsburg. Maar nog steeds zonder herder en allen behorend bij de parochie (statie) Oegstgeest. Na vele missen in boerenschuren en stallen werd in 1687 werd een boerenwoning aan de Leidsche Buurt aangekocht en tot kerk verbouwd. In 1772 werd dit schuurkerkje verbouwd, ook te klein? Pas in 1901 werd dit kerkje, behalve de pastorie, gesloopt nadat de huidige kerk van de H. Willibrord in Oegstgeest gereed was gekomen.
Welk een gelijkenis met de geschiedenis van de katholieke kerk in Katwijk! Nog een kleine 150 jaar en de kerk in de Groote Steeg in Katwijk aan den Rijn zou in 1846 worden ingewijd en geopend. Wat er nog allemaal voor moest gebeuren, leest u binnenkort verder op deze website,
Richard Hulmer
Denkend aan vroeger… schrijft u mee?
Op deze vijfde maandag van het jubileumjaar van onze Katwijkse parochiekern van de H, Joannes de Doper, 1 februari, verschijnt hier het volgende verhaal in de historische serie ‘Denkend aan vroeger…’ van de hand van Richard Hulmer zelf. Waar er elke maandag een verhaal zal worden geplaatst op deze website, de vrijdag erna doorgeplaatst in de uit te geven digitale nieuwsbrief, zal hij met zijn vierde geschiedkundige verhaal de ontwikkelingen in Katwijk op lokaal katholiek niveau laten beleven en zo ook beter laten begrijpen.
Maar u kunt ook zelf uw belevenissen geplaatst krijgen, hopelijk voorzien van vele unieke foto’s. Gewoon doen en met elkaar kunnen we de geschiedenis, ook van de laatste zestig jaar, laten herleven voor iedereen die het wil lezen en zien. Want samen beleven we toch het 175-jarig jubileum van onze parochie?
Stuur uw bijdrage, al dan niet compleet want Richard kan er altijd een prachtig verhaal van maken, naar r.hulmer@casema.nl of bel hem op 071-4025028 / 06-10203892. Uw / jouw verhaal(tje), of leuke en pakkende foto met korte tekst kan maandag 8 februari al op deze website geplaatst worden. Leuk om dan reacties te krijgen van de vast en zeker vele lezers.
Namens de evenementencommissie,
Gerard Bol.
H. Willibrorduskerk in Oegstgeest De geuzen in Den Briel Ons’Lieve Heer op Solder
